Từ "Genocidal Organ" tới "Your Name", thời đại hoàng kim của anime Nhật Bản

Nhà làm phim 76 tuổi - Hayao Miyazaki, người sáng tạo hàng loạt tác phẩm kinh điển tạo ra tiếng vang lớn từ My Neighbor Totoro cho đến Spirited Away, ông thậm chí còn được coi như là một vị thần sống ở Nhật Bản. Vào năm 2013, Hayao Miyazaki đã từng tuyển bố trong một cuộc họp báo rằng: "Tôi thực sự nghiêm túc với điều này [nghỉ hưu]. Có lẽ kỷ nguyên của tôi đã kết thúc rồi". Trên thực tế, điều đó đã không xảy ra. Miyazaki cuối cùng cũng đã quay trở lại trong năm nay sau thời gian nghỉ ngơi và đang làm việc cần mẫn cho một bộ phim mới giống như nhiều lần trước đó. Tuy nhiên, thời kỳ hoàng kim của Miyazaki có lẽ cũng sắp kết thúc.

Tựa như hình ảnh những cây cổ thụ trong các tác phẩm của mình, vị trí của Miyazaki trong thể giới anime cũng có thể được so sánh như thế. Ông tựa như trái tim, trung tâm của hệ sinh thái trong khu rừng. Công ty mà ông sáng lập nên - Studio Ghibli cũng phát triển nhờ vào các tác phẩm của ông. Phim của Miyazaki đã tạo ra các nhân vật nổi tiếng, gần gũi với mọi lứa tuổi và đem loại giá trị thương mại khổng lồ. Ông là người đã chỉ đạo 5 trong 10 phim anime hàng đầu Nhật Bản có doanh thu cao nhất mọi thời đại.

Với sự ra đi của Miyazaki, một số cây con trong khu rừng bắt đầu phát triển. Trên thực tế, toàn bộ khu rừng hệ sinh thái anime vẫn đang phát triển. Mặc dù việc đầu tư tốn nhiều công sức, tiền của và mang tiếng là đem lại thu nhập không cao nhưng ngành công nghiệp anime vẫn bùng nổ. Theo báo cáo năm 2016 của Hiệp hội Hoat hình Nhật Bản, anime đã phát triển bên bỉ trong sáu năm qua. Thu nhập tăng cao hơn bao giờ hết, nhiều dự án được phát hành, và thị trường nước ngoài luôn hứa hẹn sẽ phát triển. Vào năm 2015, thị trường ngành công nghiệp anime đã mang lại 1.826 tỷ yên tương đương 12,5 tỷ bảng Anh.

Và nó không chỉ dừng lại ở hoạt hình gia đình; thể loại dành cho thanh thiếu niên và giới trẻ cũng đang gia tăng từng ngày. Thậm chí ở Anh, khán giả mong đợi từng ngày để đón xem phim giả tưởng tương lai Napping Princess hoặc một bộ phim có nội dung khoa học giả tưởng Genocidal Organ. Nhưng bộ phim đại diện cho sự bùng nổ của anime lại là Your Name của đạo diễn Makoto Shinkai. Your Name không giống với các bộ phim khác được sản xuất từ Studio Ghibli. Đó là một câu chuyện lãng mạn về tình yêu tuổi mới lớn, việc hoán đổi đổi thân xác đầy hài hước, các yếu tố của khoa học viễn tưởng kết hợp trong bối cảnh thảm họa thiên nhiên. Phim là sự lồng ghép các hình ảnh đầy ấn tượng với thời hiện đại, cảnh hoàng hôn, pháo sáng và màu sắc phai nhạt - không giống như phong cách vẽ tay đầy màu sắc của Ghibli.

Bộ phim đã để lại một dư âm lớn trong lòng khán giả Nhật Bản, có lẽ một phần là do đánh đúng tâm lý của khán giả từ sau hậu quả của trận động đất và sóng thần năm 2011. Your Name đã là một hiện tượng. Bộ phim dễ dàng đạt doanh thu cao nhất năm 2016, cao gấp ba lần so với đối thủ của nó. Shinkai bắt đầu tham gia vào ngành công nghiệp anime thông qua các trò chơi điện tử cũng đã rất ngạc nhiên tương tự mọi người vì sự thành công của bộ phim. Tuy nhiên, đạo diễn 44 tuổi này đã rất khiêm tốn khi bị đem ra so sánh với Miyazaki: "Miyazaki là một thiên tài, anh ấy là huyền thoại", Shinkai nói trong một cuộc phỏng vấn với Guardian năm ngoái. "Bạn sẽ không muốn mình bắt chước phong cách của ông ấy. Mỗi nhà sản xuất anime đều nghĩ: "Tôi không thể quá giống Miyazaki"

Một bộ phim anime khác là In This Corner of the World, được phát hành tại Anh trong tuần này và đánh bại Your Name để giành giải thưởng phim hoạt hình xuất sắc nhất của Japanese Academy hồi năm ngoái. Chuyện phim kể về một cô dâu vị thành niên trong Thế chiến thứ hai, nó giống như một bộ phim lịch sử được trau chuốt kỹ lưỡng được chuyển thể thành phiên bản hoạt hình. "Thông thường, chúng ta tưởng tượng những thứ không tồn tại. Ở đây tôi muốn tưởng tượng những gì không còn tồn tại ", đạo diễn Sunao Katabuchi nói. "Tôi nghĩ thật đáng buồn nếu khi nhắc đến một bộ phim hoạt hình thì mọi người sẽ tự động nghĩ rằng nó sẽ là phim dành cho gia đình hay trẻ em. Hoạt hình là một thể loại làm cho mọi thứ trở nên có thể, và là một công cụ để các nhà làm phim có thể truyền tải tới người xem bất cứ thể loại nào" 

Có rất nhiều nhà làm phim đang lấp dần chỗ trống của Miyazaki để lại, trong đó có Mamoru Hosoda. Những tác phẩm của vị đạo diễn này phải kể đến như Summer Wars và The Girl Who Leapt Through Time đã thể hiện một sự pha trộn của phiêu lưu đầy tính giả tưởng dựa trên cảm xúc thực tế. Bộ phim mới nhất của Hosoda, The Boy and The Beast, một câu chuyện sống động tương tự The Jungle Book và The Karate Kid, đây được xem là hit lớn nhất cho đến nay. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Hosoda nói về việc nghỉ hưu của Miyazaki như một cơ hội: "Có rất nhiều người đã nói: "Ồ, hoạt hình Nhật Bản đã kết thúc", nhưng nếu bạn nhìn nó một cách khách quan hơn, đó có thể là sự ra đời của một ngành công nghiệp mới".

Tuy nhiên, những nỗ lực của Ghibli để tìm kiếm người kế nhiệm Miyazaki đều không mấy khả quan. Miyazaki đã sáng lập Ghibli vào năm 1985 với nhà sản xuất Toshio Suzuki và nhà làm hoạt hình Isao Takahata trong việc xây dựng lại hệ thống phòng thu cũ và phát triển cho đến giờ. Ngược lại với ngành anime thuê lao động tự do, họ thuê nhân viên làm việc toàn thời gian và tạo nên nơi làm việc không tưởng. Nhưng hiện tại họ không còn trẻ: Takahata 82 tuổi, Suzuki gần 70 tuổi. Ghibli hiện không bình luận bất kỳ điều gì về tương lai của hãng phim. Tuy nhiên, nó lại là chủ đề được thảo luận chính của nhiều người gần đây.

Vì một vài lý do gì đó, Ghibli luôn là một xã hội bí mật khá bí ẩn với nhiều người. Rất hiếm khi họ nói về lý do tại sao hoặc làm thế nào mọi thứ được thực hiện ở đó, đặc biệt khi nói đến những thay đổi về nhân sự. Chuyên gia về anime Helen McCarthy miêu tả Miyazaki là: "Trong lòng một xã hội chủ nghĩa theo kiểu quân chủ. Ông ấy và Jeremy Corbyn sẽ rất hợp nhau. Ông ấy luôn tin tưởng vào mặt tốt của con người. Ông tin rằng cộng đồng quan trọng hơn cá nhân".

Truyền nhân ban đầu của Ghibli là Yoshifumi Kondō, đạo diễn bộ phim năm 1995 về một cô gái học đường Whisper of the Heart, nhưng ông đã chết vì chứng phình động mạch vào năm 1998. Trong đó nguyên nhân dẫn đến cái chết của ông một phần là do làm việc quá sức, điều đó đã khiến Miyazaki tạm dừng công việc của mình. Hosoda cũng là từng là ứng cử viên đạo diễn cho Howl's Moving Castle vào năm 2004 nhưng đã rời khỏi dự án vì những sự khác biệt trong định hướng sáng tạo. Và Miyazaki được mời thay thế để sản xuất phim đó. Katabuchi cũng từng làm việc với Miyazaki trong một thời gian với vai trò trợ lý.

Một đối thủ khác là Hiromasa Yonebayashi, người đã vượt qua Ghibli để làm đạo diễn của The Secret of Arrietty năm 2010 và bộ phim được đề cử giải Oscar năm 2014 - Marnie Was There. Nhưng với việc Miyazaki nghỉ hưu, và không có nhiều dự án, Yonebayashi và một nhóm các nhà hoạt hình phim hoạt hình Ghibli thành lập studio riêng của họ - Studio Ponoc. Dự án đầu tiên của họ là Mary và Flower of Witch, dự kiến ra mắt vào mùa hè này. Tác phẩm có vẻ giống một bộ phim của Ghibli nói về một nữ anh hùng với những điều kỳ ảo, phim được chuyển thể từ cuốn sách của trẻ em châu Âu (Mary Stewart's The Little Broomstick) và được diễn tả bằng loạt vẽ tay rất tỉ mỉ, sống động. Đoạn trailer thậm chí còn gợi ý về một sự trở lại đầy kỳ diệu.

Một người ít khả năng hơn trong vai trò thừa kế là con trai của Miyazaki, Gorō. Anh đã từng được đào tạo để trở thanh một kiến trúc sư cảnh quan, anh luôn tránh né và không muốn trở thành cái bóng của cha mình, nhưng anh đã bị thuyết phục và trở thành đạo diễn của Tales from Earthsea vào năm 2006, cũng như chỉ đạo phần tiếp theo là From Up on Poppy Hill. Mặc dù gần đây anh cũng đã quan tâm tới một series truyền hình của Ghibli là Ronja the Robber's Daughter, Gorō vẫn khá miễn cưỡng khi phải tự nhận mình là người thừa kế: "Tôi không thể sao chép quá trình của cha để trở thành của riêng mình được, tôi sẽ kể về những câu chuyện của riêng mình, sau đó lập kế hoạch từ đầu và làm một bộ phim hoàn chỉnh".

Studio Ghibli đã giới thiệu nhiều dự án hoạt hình mới của riêng mình trong năm qua, trong đó có The Red Turtle, phim là một câu chuyện ngụ ngôn rất đẹp. Tuy nhiên, có một sự bất thường khi bộ phim được chỉ đạo bởi Michaël Dudok de Wit, một nhà làm phim hoạt hình Hà Lan gốc Anh, và nó thực chất là một bộ phim của Châu Âu. Bộ phim cũng đã mất chín năm để thực hiện. Studio Ghibli đã tiếp cận Dudok de Wit rất bất ngờ, có sự tương thích giữa Ghibli và những bộ phim ngắn của anh. Dudok đầy ngưỡng mộ Ghibli. "Họ đề cao vai trò đạo diễn khiến tôi khá ngượng ngùng. Họ là những người khổng lồ còn tôi thì mới chỉ đang làm bộ phim đầu tay, nhưng họ đã có rất nhiều tin tưởng vào tôi và vì vậy tôi muốn tôi thể hiện chính mình. Bất cứ khi nào họ đưa ra những lời gợi ý, họ luôn luôn kết thúc bằng cách nói: "Anh là đạo diễn. Anh có quyền quyết định" "

Dudok de Wit đã hợp tác chặt chẽ với Takahata, anh cũng gặp Miyazaki vài lần, người mà anh mô tả là "Ông ấy đầy kinh nghiệm và thật sự rất đặc biệt. Trí tưởng tượng của ông và những cảm xúc mà ông truyền tải đầy phi thường, và không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên khi ông trở nên thành công như vậy".

Hiện tại, Miyazaki vẫn vượt các đối thủ của mình. Bộ phim tiếp theo của ông, dự kiến ra mắt vào năm 2020, được dựa trên một đoạn phim ngắn 12 phút mà ông đã làm năm ngoái gọi là Boro the Caterpillar. Một thay đổi mạnh mẽ là ông đã làm việc với hoạt hình bằng vi tính nhưng bộ phim hứa hẹn vẫn sẽ mang đậm màu sắc của Miyazaki. Dudok de Wit đã xem một số cảnh và thốt lên rằng: "Nó ẩn chứa đầy sự quyến rũ vốn có của ông ấy."

Studio Ghibli đang thuê lại nhân viên và tương lai của nó vẫn sẽ phát triển trong một thời gian dài hơn, mặc dù sự trở lại của Miyazaki có thể không liên quan gì đến những vấn đề về tài chính mà đơn giản là dù ngay cả trong thời gian nghỉ hưu, Miyazaki vẫn muốn đến studio mỗi ngày. Giống như Dudok de Wit nói: "Công việc này không hề dễ dàng, nó đang giết chúng tôi. Nó yêu cầu sự chăm chỉ, không phải cho một tuần, không phải cho một tháng, nhưng mà là trong nhiều năm. Và khi bạn cảm thấy đã đủ và dừng lại nghỉ ngơi thì một ý tưởng trong đầu xuất hiện và bạn lại nhớ về nó và làm việc trở lại như một cơn nghiện”.

Nguồn: The Gruadian