Nhật bản đẩy mạnh chiến lược "Thống Trị" toàn cầu bằng anime: Nguy cơ bị Trung Quốc và các nước khác soán ngôi

Trong nhiều thập kỷ, anime không chỉ là niềm tự hào văn hóa của Nhật Bản mà còn trở thành hiện tượng toàn cầu, chinh phục trái tim hàng triệu khán giả từ châu Á đến phương Tây. 

Tuy nhiên, đằng sau ánh hào quang ấy là áp lực ngày càng lớn khi các đối thủ như Trung Quốc trỗi dậy mạnh mẽ. Trước thách thức đó, Nhật Bản đang quyết liệt tái định hình chiến lược để giữ vững “ngai vàng” anime trên bản đồ giải trí thế giới.

Anime Nhật Bản: Từ hiện tượng văn hóa đến “vũ khí mềm” toàn cầu

Trong nhiều thập kỷ, anime – hoạt hình Nhật Bản – không chỉ đơn thuần là sản phẩm giải trí nội địa mà đã trở thành biểu tượng văn hóa toàn cầu. Những cái tên đình đám như Attack on Titan, Demon Slayer hay Jujutsu Kaisen không còn xa lạ với khán giả từ châu Á đến châu Âu, Mỹ.

Theo thống kê, lượng người hâm mộ anime trên toàn cầu đã tăng vọt trong thập kỷ qua, biến ngành công nghiệp này trở thành một trong những trụ cột xuất khẩu văn hóa quan trọng của Nhật Bản. Đây không chỉ là câu chuyện về nghệ thuật, mà còn là một chiến lược quốc gia đầy tham vọng để khẳng định vị thế “quyền lực mềm” trên bản đồ thế giới.

Bùng nổ doanh thu: Anime vượt mặt cả thép, hóa dầu, bán dẫn

Theo Financial Times, từ năm 2013 đến 2023, tổng doanh thu xuất khẩu từ ngành công nghiệp “nội dung” của Nhật – bao gồm anime, manga, game và phim ảnh – đạt mức 5,8 nghìn tỷ yên (khoảng 39,7 tỷ USD). Con số này vượt qua cả các ngành công nghiệp truyền thống vốn là niềm tự hào của Nhật Bản như thép, hóa dầu hay bán dẫn.

Ông Keiji Ota, Giám đốc nội dung Godzilla tại Toho, khẳng định: “Sức mạnh của các IP (tài sản trí tuệ) đến từ Nhật Bản đang được công nhận trên toàn cầu”. Thực tế, những siêu phẩm anime không chỉ dừng lại ở lĩnh vực phim ảnh mà còn mở rộng sang đồ chơi, game, thời trang và các sản phẩm ăn theo, mang lại nguồn thu khổng lồ.

Chiến lược mới: Không còn “bán đứt” bản quyền

Trước đây, nhiều hãng anime Nhật Bản áp dụng mô hình bán trọn gói bản quyền ra nước ngoài. Dù mang về một khoản thu ban đầu, cách làm này bị đánh giá là không khai thác hết tiềm năng dài hạn.

Theo ông Ota, trong tương lai, Nhật Bản sẽ tập trung phân phối nội dung theo từng khu vực, đồng thời xây dựng các nền tảng nội địa có thể vươn ra thị trường quốc tế, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các hãng phân phối nước ngoài. Đây được xem là bước đi tất yếu để đảm bảo quyền kiểm soát và tối ưu hóa doanh thu trong dài hạn.

Mối đe dọa từ Trung Quốc và sự thiếu hụt nhân lực sáng tạo

Một thách thức lớn khác mà Nhật Bản phải đối mặt chính là sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đối thủ cạnh tranh, đặc biệt là Trung Quốc.

Bộ phim hoạt hình 3D Na Tra 2 của Trung Quốc (ra mắt tháng 2/2025) đã mang về doanh thu hơn 2,1 tỷ USD, gây sốt không chỉ tại thị trường nội địa mà còn tại Mỹ, Úc và New Zealand. Thành công này cho thấy hoạt hình Trung Quốc không còn là “sân sau” của anime Nhật, mà đã đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, sự ra đi của những tên tuổi huyền thoại như Kentaro Miura (Berserk) hay Akira Toriyama (Dragon Ball) đã làm dấy lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng thiếu hụt thế hệ sáng tạo kế cận. Bộ trưởng An ninh Kinh tế Nhật Bản, ông Minoru Kiuchi, nhấn mạnh: “Chúng ta cần tạo ra những nhà sáng tạo mới tại Nhật. Nếu không, Trung Quốc và các nước khác sẽ làm thay chúng ta”.

Thị trường anime toàn cầu: Cơ hội và thách thức

Theo báo cáo của Jefferies năm 2024, doanh thu toàn cầu của ngành anime dự kiến sẽ đạt 60,1 tỷ USD vào năm 2030, gần gấp đôi so với mức 31,2 tỷ USD của năm 2023. Đây là một cơ hội vàng nhưng cũng đồng nghĩa với áp lực cực lớn đối với Nhật Bản.

Để duy trì được vị thế dẫn đầu, Nhật Bản buộc phải cải cách triệt để chính sách đãi ngộ, điều kiện làm việc cho các họa sĩ, biên kịch, đạo diễn – những người trực tiếp tạo ra nội dung. Đồng thời, việc đầu tư bài bản và có tầm nhìn cho thế hệ sáng tạo tiếp theo là điều sống còn.

Bài toán giữ vững “ngai vàng” anime toàn cầu

Anime không chỉ là sản phẩm văn hóa, mà đã trở thành một phần của chiến lược quyền lực mềm mà Nhật Bản muốn dùng để ghi dấu ấn trên trường quốc tế. Tuy nhiên, trước sự vươn lên của Trung Quốc và nhiều quốc gia khác, việc tự mãn với thành công hiện tại sẽ khiến Nhật Bản sớm bị vượt mặt.

Muốn giữ vững “ngai vàng”, Nhật Bản cần không chỉ dựa vào di sản quá khứ mà còn phải đổi mới mạnh mẽ, từ cách phân phối nội dung, đầu tư công nghệ, đến nuôi dưỡng thế hệ tài năng mới – những người sẽ viết tiếp câu chuyện kỳ diệu mang tên anime Nhật Bản trên bản đồ thế giới.