Nhật Bản Siết Chặt Luật Đặt Tên Con: Tạm Biệt “Pikachu”, “Nike” Và “Akuma” Trong Sổ Hộ Tịch

Sự thay đổi này không chỉ phản ánh nỗ lực của Nhật Bản trong việc bảo vệ trật tự xã hội mà còn làm dấy lên tranh luận về ranh giới giữa tự do cá nhân và trách nhiệm cộng đồng.

Xu hướng “kirakira names” và những tranh cãi

Trong hơn một thập kỷ qua, Nhật Bản chứng kiến sự gia tăng của xu hướng đặt “kirakira names” – những cái tên sử dụng các ký tự kanji truyền thống nhưng được đọc theo cách sáng tạo, khác xa ý nghĩa gốc. Ví dụ, một cái tên viết bằng kanji có nghĩa là “ánh sáng” có thể được đọc là “Pikachu” (nhân vật Pokémon nổi tiếng) hoặc “Naiki” (gợi liên tưởng đến thương hiệu Nike). Một số trường hợp gây sốc hơn bao gồm “Ōjisama” (hoàng tử) hay “Akuma” (ác quỷ), khiến cộng đồng không khỏi ngỡ ngàng.

Xu hướng đặt kirakira names đang ngày càng gia tăng tại Nhật.

Những cái tên này, dù độc đáo, đã gây ra nhiều vấn đề. Trong môi trường học đường, trẻ em mang tên “kirakira” thường bị bạn bè trêu chọc, dẫn đến cảm giác xấu hổ hoặc tự ti. Về mặt hành chính, các tên gọi không chuẩn gây khó khăn cho hệ thống đăng ký hộ tịch, trường học và các cơ quan công quyền. Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng xu hướng này làm xáo trộn văn hóa truyền thống Nhật Bản, vốn coi trọng sự hài hòa và chuẩn mực trong cách đặt tên.

Quy định mới: Kiểm soát cách đọc kanji trong tên

Kể từ ngày 2 tháng 6 năm 2025, Nhật Bản chính thức áp dụng luật sửa đổi liên quan đến sổ hộ tịch (koseki), quy định rằng mọi cái tên sử dụng kanji phải đi kèm cách đọc theo chuẩn chính thức được công nhận rộng rãi. Theo đó, các cách đọc sáng tạo, không liên quan đến ý nghĩa của kanji, sẽ bị cấm. Ví dụ, một cái tên viết bằng kanji có nghĩa là “ánh sáng” (hikari) sẽ không được phép đọc là “Pikachu” hay “Kitty” nếu cách đọc đó không nằm trong danh sách được chấp thuận.

Luật mới yêu cầu các bậc cha mẹ khi đăng ký tên cho con phải ghi rõ cách phát âm trong sổ hộ tịch. Nếu cách đọc không phù hợp với ý nghĩa của kanji hoặc không thuộc danh sách các cách đọc phổ biến, cơ quan đăng ký có quyền từ chối. Quy định này được áp dụng cho cả trẻ sơ sinh và các trường hợp đổi tên sau này.

Lý do đằng sau: Bảo vệ trẻ em và trật tự xã hội

Chính phủ Nhật Bản giải thích rằng luật sửa đổi nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh từ xu hướng “kirakira names”. Theo các báo cáo từ truyền thông Nhật Bản, những cái tên quá khác biệt không chỉ gây khó khăn cho hệ thống hành chính mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của trẻ em. Một số trẻ mang tên như “Pikachu” hay “Akuma” đã bị bạn bè chế giễu, dẫn đến các vấn đề tâm lý như tự ti hoặc bị cô lập trong môi trường học đường.

Ngoài ra, trong một xã hội đề cao sự chuẩn mực và hài hòa như Nhật Bản, những cái tên “kirakira” bị xem là làm xáo trộn truyền thống văn hóa. Tên gọi tại Nhật Bản thường mang ý nghĩa sâu sắc, liên quan đến thiên nhiên, phẩm chất tốt đẹp hoặc mong ước của cha mẹ dành cho con cái. Việc sử dụng các tên thương hiệu như “Nike” hay nhân vật hoạt hình như “Kitty” được cho là thiếu tôn trọng giá trị này.

Những cái tên quá khác biệt có thể gây  ảnh hưởng đến cuộc sống của trẻ em.

Phản ứng từ công chúng: Ủng hộ và tranh cãi

Quy định mới đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều từ công chúng Nhật Bản và cộng đồng quốc tế. Nhiều người ủng hộ luật sửa đổi, cho rằng đây là biện pháp cần thiết để bảo vệ trẻ em và duy trì trật tự xã hội. Một người dùng trên X nhận xét: “Tên con không phải trò đùa. Đặt tên như Pikachu có thể vui lúc nhỏ, nhưng lớn lên trẻ sẽ khổ vì bị trêu chọc.” Các giáo viên và nhân viên hành chính cũng hoan nghênh quy định, vì nó giúp giảm bớt sự混乱 trong việc ghi chép và xác minh danh tính.

Tuy nhiên, một số người cho rằng luật mới hạn chế quyền tự do cá nhân của các bậc cha mẹ. Một nhóm phụ huynh trẻ tuổi tại Tokyo phản đối, cho rằng việc đặt tên là cách thể hiện cá tính và sáng tạo. Một người bình luận: “Chính phủ không nên can thiệp quá sâu vào chuyện cá nhân. Nếu tôi muốn đặt tên con là Pikachu, đó là quyền của tôi!” Dù vậy, các ý kiến phản đối này chiếm số ít, khi phần lớn công chúng Nhật Bản đồng ý rằng sự chuẩn mực trong tên gọi là cần thiết.

Tác động đến cộng đồng Việt Nam và bài học văn hóa

Tại Việt Nam, nơi văn hóa đặt tên cũng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, vụ việc này đã thu hút sự chú ý của cộng đồng yêu thích văn hóa Nhật Bản. Trong truyền thống Việt Nam, tên gọi thường gắn với mong muốn về sức khỏe, hạnh phúc hoặc phẩm chất tốt đẹp, tương tự như Nhật Bản. Tuy nhiên, xu hướng đặt tên hiện đại tại Việt Nam cũng chứng kiến sự xuất hiện của các tên “lạ” như lấy cảm hứng từ nhân vật phim, ca sĩ hoặc thương hiệu, dù chưa phổ biến như “kirakira names” tại Nhật.

Vụ việc tại Nhật Bản là lời nhắc nhở rằng việc đặt tên không chỉ là quyết định cá nhân mà còn ảnh hưởng đến xã hội và tương lai của trẻ. Các bậc cha mẹ Việt Nam có thể tham khảo cách Nhật Bản cân bằng giữa sáng tạo và trách nhiệm khi đặt tên, để đảm bảo con cái không gặp khó khăn trong môi trường học đường hoặc công việc sau này.

So sánh quốc tế: Các quốc gia khác kiểm soát tên gọi như thế nào?

Nhật Bản không phải là quốc gia duy nhất siết chặt quy định về đặt tên. Tại Đức, chính phủ yêu cầu tên gọi phải phù hợp với giới tính của trẻ và không được gây bất lợi cho tương lai của chúng. Ở Đan Mạch, cha mẹ phải chọn tên từ danh sách 7.000 cái tên được phê duyệt, hoặc xin phép đặc biệt nếu muốn đặt tên khác. Trong khi đó, tại Việt Nam, dù không có quy định cụ thể về cách đọc tên, các tên gọi mang ý nghĩa tiêu cực hoặc gây khó khăn trong hành chính thường bị cơ quan đăng ký khuyến cáo.

Sự khác biệt này cho thấy mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng trong việc cân bằng giữa tự do cá nhân và lợi ích cộng đồng. Tuy nhiên, Nhật Bản, với văn hóa đề cao sự hài hòa, đang đi đầu trong việc kiểm soát chặt chẽ xu hướng đặt tên để bảo vệ trẻ em và hệ thống xã hội.

Mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng trong việc cân bằng giữa tự do cá nhân và lợi ích cộng đồng.

Tìm điểm cân bằng giữa sáng tạo và chuẩn mực

Luật sửa đổi về đặt tên tại Nhật Bản là một bước đi quan trọng nhằm chấm dứt xu hướng “kirakira names”, bảo vệ trẻ em khỏi những khó khăn không đáng có và duy trì sự chuẩn mực trong xã hội. Dù vấp phải một số ý kiến trái chiều, quy định này phản ánh nỗ lực của Nhật Bản trong việc cân bằng giữa quyền tự do cá nhân và trách nhiệm cộng đồng. Từ Pikachu đến Akuma, những cái tên từng gây sốc giờ đây sẽ chỉ còn là ký ức, nhường chỗ cho những tên gọi mang ý nghĩa sâu sắc hơn.

Vụ việc này cũng là bài học cho các quốc gia khác, bao gồm Việt Nam, về tầm quan trọng của việc đặt tên một cách có trách nhiệm. Bạn nghĩ gì về quy định mới tại Nhật Bản? Liệu có nên hạn chế sự sáng tạo trong việc đặt tên để bảo vệ trẻ em?

Xem thêm: Crunchyroll Anime Awards 2025 Gây Tranh Cãi Khi "Solo Leveling" Đăng Quang
Xem thêm: Solo leveling vượt qua Frieren để giành danh hiệu “Anime của năm”