Brain rot là gì? Hiện tượng "thối não" nguy hiểm ở giới trẻ và cách nhận diện

“Brain rot” – hay tạm dịch là “thối não” – là cách gọi vui nhưng cũng đầy cảnh báo về tình trạng trí tuệ sa sút khi chúng ta tiêu thụ quá nhiều nội dung vô nghĩa, đặc biệt trên mạng xã hội. Từ một khái niệm xuất hiện cách đây hơn 150 năm, “brain rot” nay đã trở thành từ khóa của năm 2024, gắn liền với đủ loại meme hài hước, kỳ quặc nhưng cũng tiềm ẩn không ít tác động tiêu cực.

Brain rot là gì?

Trong ngữ cảnh hiện đại, “brain rot” mô tả tình trạng não bộ bị “bào mòn” dần khi một người tiêu tốn quá nhiều thời gian vào các nội dung vô thưởng vô phạt. Chẳng hạn, nếu ai đó dành hàng giờ mỗi ngày lướt mạng xã hội, chỉ xem video giải trí nhạt nhẽo, không mang lại bất kỳ giá trị kiến thức hay kỹ năng mới nào, thì rất có thể họ đang trải qua một dạng “brain rot”.

Brain rot là tình trạng ngày càng đáng báo động, đặc biệt ở giới trẻ

Theo số liệu của Oxford, chỉ riêng năm 2024, lượt tìm kiếm cụm từ này đã tăng tới 230% – một con số cho thấy nó đang phản ánh đúng tâm lý và thói quen của không ít người trẻ.

Nguồn gốc của từ “brain rot”

Dù mới trở thành xu hướng trong vài năm gần đây, “brain rot” thực tế đã xuất hiện từ lâu. Lần ghi nhận sớm nhất được tìm thấy trong cuốn Walden (1854) của nhà văn Henry David Thoreau. Khi đó, Thoreau dùng cụm từ này để phê phán sự xuống cấp trí tuệ mà ông nhận thấy ở xã hội – nơi người ta ngày càng ưa chuộng các ý tưởng đơn giản, hời hợt thay vì tìm kiếm chiều sâu và tính phức tạp.

Brain rot” – Từ khóa của năm 2024 và vẫn phát triển mạnh sau 2025

Năm 2024, Nhà xuất bản Đại học Oxford đã chọn “brain rot” là từ khóa tiêu biểu của năm sau khi nhận hơn 37.000 lượt bình chọn. Thuật ngữ này đã vượt qua các ứng cử viên khác như demure, dynamic pricing, lore, romantasy và slop để giành vị trí số một.

Nếu dịch sát nghĩa, “brain rot” có thể hiểu là “thối não” – một cách nói hình tượng để mô tả sự suy giảm về khả năng nhận thức và trí tuệ. Nguyên nhân thường được cho là do tiếp xúc quá nhiều với các nội dung kém chất lượng, đặc biệt trên mạng xã hội.

Brain rot meme

Từ “brain rot” còn được biến tấu thành “brain rot meme” – một thể loại nội dung hài hước, lan truyền trên internet thông qua hình ảnh chế, video ngắn hay clip phi lý. Đặc trưng của các meme này là tính ngẫu hứng, kỳ quặc và thường… vô nghĩa. Người xem có thể bật cười vì sự “vô lý tới mức hợp lý” của chúng, nhưng nếu tiêu thụ quá nhiều dạng nội dung này, trí não sẽ quen với thông tin đơn giản, giảm dần khả năng tập trung và phân tích sâu.

Brain rot meme khá đa dạng thể loại, tuy nhiên chúng đang dần chuyển sang các hình thức kì lạ hơn

Từ một loạt meme brain rot, mạng xã hội nhanh chóng tạo ra một biến thể "đáng sợ" hơn.

“Vũ trụ brain rot”

Đây là một thế giới hư cấu, đầy những tình huống và nhân vật phi logic. Các nhân vật trong “vũ trụ” này thường có tên gọi kỳ dị, cách nói năng lệch chuẩn hoặc hành vi không tuân theo bất kỳ quy luật nào. Ví dụ như:

• Một con mèo biết nói tiếng người.

• Một lát bánh mì gây chiến với… tủ lạnh.

• Một loài cây rap freestyle như nghệ sĩ hip-hop.

Mục đích không phải để truyền tải thông điệp sâu sắc, mà đơn thuần tạo ra sự hài hước ngẫu nhiên, không theo quy luật và chủ yếu gây sốc ngay khi xem lần đầu.

Giống như vũ trụ phim ảnh, giờ đây chúng ta cũng đã có cả Vũ trụ brain rot

Italian Brain rot – Khi AI và âm thanh gây “nghiện” kết hợp

Trên TikTok, “Italian Brain rot” là một biến thể nổi bật. Điểm đặc biệt của nó nằm ở sự kết hợp giữa hình ảnh do AI tạo ra và âm thanh lặp đi lặp lại, khiến người xem vừa thấy kỳ quái vừa… không thể rời mắt.

Dù các nhân vật hoàn toàn hư cấu, Italian Brain rot vẫn tạo nên một cơn sốt, nhất là trong giới trẻ. Chúng thường được gán những cái tên mang âm hưởng tượng thanh, ví dụ:

• Tralalero Tralala: một con cá mập đi giày.

• Ballerina Cappuccina: vũ công ba lê với tách cappuccino trên đầu.

• Bombardiro Crocodilo: máy bay chiến đấu kết hợp đầu cá sấu.

• Tung Tung Tung Sahur: người gỗ cầm chày.

Khi kết hợp âm nhạc vô nghĩa và ảnh AI gây sốc, tình trạng brain rot ngày càng tệ hơn vì số lượng mới ra mắt liên tục

Những sáng tạo này vừa gây cười, vừa thể hiện cách công nghệ AI đang tạo ra những hình thức giải trí hoàn toàn mới – nhưng đồng thời cũng góp phần làm gia tăng “brain rot” nếu người dùng quá sa đà.

Dù “brain rot” chỉ mới được chú ý mạnh mẽ trong vài năm gần đây, thực tế nó đã tồn tại từ rất lâu dưới nhiều hình thức khác nhau. Ở thời đại mạng xã hội, hiện tượng này càng dễ lan rộng, nhất là trong giới trẻ - những người tiếp xúc internet gần như liên tục. Chính vì vậy, việc nhận thức và chủ động phòng tránh rất quan trọng.

Brain rot không phải là khái niệm mới, nó chỉ lan truyền nhanh hơn theo sự phát triển của mạng xã hội và công nghệ

Cách tốt nhất là hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn các nội dung vô nghĩa, độc hại, thay vào đó ưu tiên những nguồn thông tin và kiến thức chất lượng cao. Khi biết chọn lọc những gì “nạp” vào đầu, chúng ta mới có thể giữ cho trí tuệ luôn sáng suốt và tinh thần khỏe mạnh.