Việt Nam chính thức thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI): Bước ngoặt lớn trong kỷ nguyên số

Chiều 10/12, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) với 429/434 đại biểu tán thành (90,70%). Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia sở hữu khung pháp lý toàn diện cho AI.

Luật mới được đánh giá là dấu mốc quan trọng, mở đường cho việc phát triển và quản trị AI một cách chủ động, an toàn và phù hợp với xu thế thế giới. Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/3/2026.

Hành lang pháp lý tiên phong cho phát triển AI

Phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết quá trình xây dựng Luật đã tham khảo mô hình của châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc để bảo đảm sự cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Luật Trí tuệ nhân tạo gồm 35 điều, định hướng theo nguyên tắc “quản lý để phát triển”, đặt con người ở trung tâm, nhấn mạnh AI phải phục vụ con người và chịu sự giám sát trong các quyết định quan trọng.

Đầu tư mạnh cho hạ tầng AI và dữ liệu mở

Luật đặt nền tảng xây dựng năng lực tự chủ AI quốc gia, bao gồm:

• Hạ tầng tính toán AI cấp quốc gia

• Hệ thống dữ liệu mở có kiểm soát

• Nghiên cứu và phát triển mô hình AI trong nước

Những nỗ lực này được kỳ vọng giúp Việt Nam giảm chi phí tính toán, thúc đẩy hệ sinh thái AI minh bạch – cạnh tranh hơn và hỗ trợ doanh nghiệp gia nhập thị trường dễ dàng hơn.

Thành lập Quỹ Phát triển AI và triển khai AI Voucher

Một trong những điểm nhấn được cộng đồng công nghệ quan tâm:

• Thành lập Quỹ Phát triển AI quốc gia

• Cơ chế AI Voucher hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng AI

• Sandbox thử nghiệm cho các giải pháp AI nhạy cảm

Các công cụ này giúp doanh nghiệp, đặc biệt là startup công nghệ cao, có môi trường thử nghiệm an toàn, giảm chi phí và rủi ro pháp lý.

Quản lý rủi ro theo ba cấp độ

Luật phân loại rủi ro AI theo 3 mức: thấp – trung bình – cao, kèm theo quy định cụ thể về:

• Nghĩa vụ kiểm tra an toàn trước khi triển khai

• Yêu cầu lưu trữ và xuất trình hồ sơ khi cơ quan chức năng hậu kiểm

• Cơ chế bồi thường thiệt hại nghiêm ngặt, ngay cả khi không chứng minh lỗi

Luật không xem hệ thống AI rủi ro cao là “nguồn nguy hiểm cao độ” vì tính chất rủi ro không phải vật lý, nhưng vẫn siết chặt trách nhiệm của tổ chức cung cấp.

Hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Luật tạo hành lang pháp lý cho:

• Mở rộng truy cập dữ liệu dùng chung

• Ưu đãi phát triển doanh nghiệp AI

• Thử nghiệm mô hình kinh doanh mới (sandbox)

• Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ứng dụng AI

• Phát triển nhân lực AI chất lượng cao

Các chính sách được thiết kế để hình thành hệ sinh thái AI tự chủ, bắt kịp tốc độ phát triển nhanh của công nghệ toàn cầu.