Kiểm duyệt đang GIẾT CHẾT manga Nhật Bản tại Việt Nam - Thuần phong mỹ tục và gì nữa?

Kiểm duyệt là gì?

Kiểm duyệt là quá trình hạn chế sự thể hiện quyền tự do ngôn luận, tự do thể hiện dựa trên các quy định của pháp luật và quy định đạo đức văn hóa.

Đối với loại hình giải trí như manga, kiểm duyệt là công cụ dùng để kiểm soát hình ảnh khiêu dâm, hạn chế quan điểm chính trị, tôn giá, ngăn chặn vu khống, phí báng và lôi kéo dư luận. Tại Việt Nam, việc kiểm duyệt manga thuộc về Cục Xuất Bản, In và Phát Hành đảm nhiệm.

Đối với manga, về việc kiểm duyệt được thực hiện cực kì gắt gao do khách hàng chủ yếu của chúng là trẻ em, học sinh. Bất kì ấn phẩm nào trước khi xuất bản đều phải được Cục kiểm tra kĩ lưỡng. Nếu không đáp ứng được yêu cầu, nhà xuất bản sẽ phải chỉnh sửa lại ấn phẩm đó.

Vì sao kiểm duyệt manga lại gắt gao đến vậy?

Sự kì thị của phần đông xã hội: Mặc dù đã là năm 2020, rất nhiều người vẫn tin rằng đọc truyện tranh là nguyên nhân của rất nhiều bệnh lí như cận thị, còng lưng, tự kỉ. Một số cho rằng manga là văn hóa phẩm độc hại vì tạo ra các otaku, wibu hay NEET (Lí do này có đúng không? Bạn hãy là người quyết định). Một số khác thì cho rằng manga chỉ dành cho trẻ con. Chính những nhận thức sai lệch này đã khiến xã hội có cái nhìn rất khắt khe đối với manga, từ đó dồn ép các bênh kiểm duyệt phải làm việc kĩ lưỡng hơn bao giờ hết. Đây không hẳn là lỗi của dư luận mà là sự sai lầm của rất nhiều yếu tố khác nhau. Oái oăm thay, manga lại là trung tâm của mọi thứ.

Độ tuổi độc giả: Như đã nói ở trên, khách hàng của manga đa phần là trẻ em, học sinh độ tuổi trải dài từ 5 – 18 tuổi. Ở lứa tuổi này, việc tiếp xúc với các sản phẩm giải trí không phù hợp rất dễ gây ra ảnh hưởng đến tư duy của trẻ, thậm chí có thể gây ra những sự việc đáng tiếc. Kết hợp với định kiến đã nói ở trên, Cục Xuất Bản và cả bộ phận kiểm duyệt của các NXB Kim Đồng, Trẻ,… đều phải cực kì cẩn thận khi lựa chọn một bộ truyện tranh để mang về Việt Nam. Nếu lỡ manga đó có bất kì hình ảnh khiêu gợi, bạo lực, lèo lái dư luận nào, họ buộc phải thẳng tay “censored” (che) chúng đi.

Xem thêm: Manga Nhật Bản đang thu về “view bẩn” nhờ lạm dụng ecchi, hentai, xâm hại tình dục và 18+?

Yếu tố “thuần phong mỹ tục”: Đây là một yếu tố luôn bị lôi ra bàn tán mỗi khi một ấn phẩm truyện tranh, hoạt hình hay cả phim điện ảnh bị kiểm duyệt. Theo luật nước ta, bất kì văn hóa phẩm nào vi phạm “thuần phong mỹ tục” sẽ bị xử lí nghiêm ngặt (tuy vậy, không hề có bất kì giải thích cụ thể nào về định nghĩa này). Việc này khiến đa phần những nhà xuất bản trở nên “run tay” mỗi lần lựa chọn manga bởi chỉ cần bị liệt vào “vi phạm thuần phong mỹ tục”, mọi nỗ lực phát hành đều đổ sông đổ bể. Cũng vì lí do này nên có những manga chắc chắn sẽ không bao giờ về tới Việt Nam, tiêu biểu là TOP 10 manga không bao giờ được phát hành tại Việt Nam và lí do cho điều đó mà Lag.vn từng viết trước đây.

Vấn đề trẻ em đang ngày càng “hot”: Những năm trở lại đây, việc bảo vệ, chăm sóc quyền lợi cho trẻ em đang đươc toàn thế giới vô cùng quan tâm. Làn sóng này cũng là nguyên nhân khiến vô số manga/anime bị cấm cửa tại nhiều quốc gia. Một số nước như Úc hay Trung Quốc còn thẳng tay nêu tên các tác phẩm mà họ cho là “đồi trụy, khiêu dâm trẻ em” để lên án manga, khiến loại hình giải trí này ngày càng gặp nhiều sự kì thị từ xã hội. Bạn có biết: Doraemon TỪNG bị người dân Việt Nam ngăn cấm vì cho rằng nó dạy hư trẻ em và quá “18+” đấy!

Xem thêm: Top 20 anime bị cấm chiếu trên thế giới vì quá bạo lực, gợi dục và... xâm hại chính trị (phần 2)

Hậu quả của kiểm duyệt manga

Sự dè chừng của những nhà xuất bản: Với sức ép từ dư luận và việc kiểm duyệt, những nhà xuất bản sẽ cực kì cẩn trọng trong việc lựa chọn manga. Sự dè chừng này vô tình khiến đa phần manga phát hành đều khá chung chung: chúng sẽ là shonen manga phiêu lưu giải trí, là shoujo manga lãng mạn hoặc sẽ là truyện tranh trinh thám dài kì và manga dành cho trẻ em. Với việc độc giả đa phần là trẻ em, những manga dành cho lứa tuổi trưởng thành, manga tâm lí xã hội,… đều sẽ ít được quan tâm.

Những bản truyện không được xử lí gọn gàng: đa phần, các hình ảnh bị kiểm duyệt sẽ phải bị làm mờ, bôi đen, xóa trắng,… để che đậy chúng đi. Hành động này đôi khi sẽ khiến manga gốc trở nên xấu xí, lem luốc và cả “xúc phạm” thị giác người nhìn. Đây không hẳn là lỗi của khâu kiểm duyệt mà nó còn nằm ở sự chỉn chu của nhà xuất bản.

Manga tại Việt Nam mất đi sự đa dạng: Yếu tố dè chừng kể trên kéo theo một hệ lụy khá nghiêm trọng đó là: sự giới hạn về nội dung manga và “thúc đẩy” tính “trẻ con” của chúng. Điều này là cực kì dễ nhìn thấy khi truyện tranh bây giờ hoàn toàn dành cho trẻ em, học sinh mà bỏ qua những lứa tuổi, đối tượng khách hàng khác.

Sự phát triển của truyện lậu: Trong thời đại internet phát triển, các độc giả hoàn toàn đủ sức biết đến những manga nổi tiếng trên thế giới mà tại Việt Nam chưa thấy tăm hơi. Từ đây, nhu cầu đọc truyện tăng cao, kéo theo việc nhiều nhóm dịch tự lập sẽ lao vào dịch truyện, tạo ra cái được gọi là “truyện lậu”. Để bàn đúng sai về vấn đề này sẽ rất dài nên Lag.vn xin phép để dành nó cho lúc khác.

Kiểm duyệt có nên bị xóa bỏ?

Mặc dù gây rất nhiều khó khăn cho độc giả cũng như các nhà xuất bản Việt Nam, kiểm duyệt vẫn là khâu cực kì quan trọng bắt buộc phải có nhằm đảm bảo các vấn đề về giáo dục, luật pháp.Không chỉ nước ta, hầu hết các quốc gia khác trên thế giới đều vô cùng kĩ lưỡng về vấn đề này. Về cơ bản, kiểm duyệt là khâu cực kì cần thiết và quan trọng để một manga không gây tác động xấu tới độc giả của nó. Tuy vậy, để đảm bảo quyền lợi cho độc giả Việt Nam, các bên kiểm duyệt cần có những quy định rõ ràng và công bằng hơn. Ngoài ra, dư luận xã hội cũng nên tìm hiểu kĩ càng và có kiến thức về manga hơn trước khi xem chúng là văn hóa phẩm đồi trụy để rồi thẳng tay chỉ trích không thương tiếc.

Xem thêm: Manga là gì? Các thể loại thường gặp và tất tần tật những gì cần biết về manga Nhật Bản